W DOLINIE BUGU. MAGIA POLSKI #2.

Dziś chciałabym zaproponować Wam magiczną, kilkugodzinną wycieczkę po wschodniej części Polski, której motywem przewodnim będzie religia. Dla wielu ludzi (dla mnie też) – zarówno tych wierzących jak i niewierzących religia to część naszej historii, o której nie można zapominać. Dawna architektura sakralna, ogromne budowle, którym akustyki zazdroszczą wielkie sale koncertowe, maleńkie kościoły, które mają swoje tajemnice, tysiące obrazów, pieśni. Tradycja łączy wiele systemów religijnych, a przenikając się sprawia, że chcemy ją poznawać, szczególnie tę w dolinie Bugu.

KOSTOMŁOTY. RYS HISTORYCZNY.

Kostomłoty to niewielka wieś, położona przy lewym brzegu Bugu.
Niedaleko granicy z Białorusią.
Parafia, którą odwiedziliśmy jest parafią katolicką obrządku wschodniego, która powstała w 1627 roku. Powstanie parafii zapoczątkował rozpad wspólnoty kościelnej. Tradycje wschodnia i zachodnia – rzymska oddaliły się od siebie i przez ponad pół wieku funkcjonowały oddzielnie. Sytuację zmieniła Unia Brzeska – od tego wydarzenia ludność prawosławna i katolicka stała się ludnością jednego katolickiego kościoła w dwóch obrządkach – grecko i rzymskokatolickim.

Niestety nie wszyscy jednogłośnie opowiedzieli się za byciem razem, więc by wyróżnić powrót do jedności, nazwano powstały obrządek unickim, od łacińskiego słowa unitas – jedność. Kolejne lata to ciągła walka o przetrwanie i zmiany obrządku. Możemy o tym przeczytać na stronie internetowej parafii.
Parafii, która istnieje do dnia dzisiejszego jako jedyna na świecie katolicka parafia neounicka obrządku bizantyjsko – słowiańskiego.

KOSTOMŁOTY. CERKIEW.

Piękna, drewniana cerkiew pochodzi z pierwszej połowy XVII wieku. Jej patronem jest rzymski legionista, męczennik Nicetas, który jako wyznawca Chrystusa, poddawany strasznym torturom, został skazany na śmierć w 370 roku.
Wzniesiona na planie prostokąta budowla jest jednoizbowa, przedzielona zabytkowym, dwurzędowym, ikonostasem – ścianą z carskimi drzwiami, otwieranymi podczas nabożeństw. Na skrzydłach ażurowych drzwi umieszczone są postacie czterech ewangelistów oraz dwie sceny zwiastowania.

Poza wizerunkiem patrona w świątyni obecnie znajduje się wiele ikon oraz przechowywane są relikwie błogosławionych unickich męczenników.

ŚWIĄTYNIE. KODEŃ. RYS HISTORYCZNY.

Niewiele ponad 7 kilometrów dzieli Kostomłoty od miejscowości Kodeń – jednego z najciekawszych miejsc  południowego Podlasia.
Dawny Kodeń był wsią książęcą, będącą majątkiem braci Roszczyckich. Kiedy na przełomie wieków XV i XVI wieś odkupił Jan Sapieha, uczynił ją miastem, w którym wzniósł zamek oraz ufundował cerkiew. Rozpoczął on również budowę drewnianego kościoła pw. Św. Ducha, którą dokończył jego syn Paweł. Mikołaj I, również z rodu Sapiehów, wzniósł na rynku kolejny kościół, który niestety przetrwał tylko 85 lat. Pożar, który nawiedził miasto, miał ogromny wpływ na obecną świątynię, postawioną w I połowie XVII wieku.

Najcenniejszym jej obrazem stał się przywieziony z Rzymu cudowny obraz Matki Bożej z Guadalupe, znanej dzisiaj jako Matka Boża Kodeńska. Obraz ma swoją ciekawą historię – wywieziony na Jasną Górę w trakcie przejęcia świątyń przez wyznawców prawosławia, powrócił do Kodnia dopiero po ponad pięćdziesięciu latach. Wtedy też opiekę nad nim, sanktuarium oraz parafią objęło Zgromadzenie Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.

DZISIEJSZE SANKTUARIUM

Otrzymało tytuł Bazyliki Mniejszej w XX wieku.

Świątynia zbudowana na planie krzyża posiada barokową fasadę i ołtarz główny, które dominują nad bogatymi, późnorenesansowymi zdobieniami na sklepieniach. Wzrok przyciąga jednak przede wszystkim słynny obraz Matki Boskiej Kodeńskiej, umieszczony w polu głównym kościoła. W ołtarzach bocznych znajdują się obrazy, rzeźby, naczynia liturgiczne oraz piękne, ręcznie haftowane tkaniny.

Na uwagę zasługują również okolice bazyliki oraz pozostałości zespołu zamkowego Sapiehów. Przy kościele znajduje się dawny budynek klasztorny oraz obecny klasztor ojców Misjonarzy, Dom Pielgrzyma, a na terenie zespołu zamkowego Kalwaria – droga krzyżowa, składająca się z oryginalnych, drewnianych rzeźb, umieszczonych przy starej fosie.

Kodeń to również sporo produktów regionalnych, wytwarzanych przez Misjonarzy Oblatów. Ze swojej strony polecić mogę miód klasztorny z pasieki Brata Jancia oraz syrop z czarnego bzu. Produkty te można również zamówić drogą internetową.

JABŁECZNA

Tradycyjny klasztor kościoła wschodniego – Monaster świętego Onufrego – oddalony jest od Kodnia o prawie trzynaście kilometrów.

Pierwsze zabudowania drewniane pojawiły się w II połowie XV wieku, kiedy według legendy i przekazów ludowych rzeka Bug „przyniosła” ze swoim nurtem ikonę świętego Onufrego. Za założycieli prawosławnego monasteru uważa się jednak właścicieli okolicznych ziem, Zaberezińskich, którzy władali całą okolicą wsi Jabłeczna.

TRUDNA HISTORIA

Po III rozbiorze Polski i wielu zmianach diecezjalnych, które odczuły również budynki i świątynie, w roku 1838 arcybiskup warszawski Antoni nie zdecydował się na gruntowny remont. Rozpoczął jednak budowę nowej, murowanej świątyni, którą uzupełniały inne budynki – dzwonnica, dom zakonny i kaplica. W monasterze działała wówczas szkoła dla psalmistów, która przygotowywała dyrygentów chórów cerkiewnych. Niestety, czasy pierwszej i drugiej wojny światowej to pożary i napady. Jedynie główna świątynia, choć w stanie zdewastowanym, przetrwała.
Odnową i remontami wszystkich zabudowań zajęto się dopiero pod koniec XX.

WSPÓŁCZESNOŚĆ

Dzisiaj Monaster w Jabłecznej zachwyca złotą kopułą, która góruje nad zabudowaniami białego klasztoru. Oddalona od wsi, wśród łąk i zarośli, cerkiew, mieści w sobie wiele cennych ikon. Obok niej znajduje się budynek klasztorny, w którym obecnie przebywa 10 zakonników, dzwonnica oraz cmentarz.

Warto odwiedzić również pobliską okolicę.
Mnie zachwyciła jedna z kaplic, do której prowadzi leśna dróżka. Kaplica Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy, majestatycznie stojąca na murowanych schodach.   

Wszystkie wymienione przeze mnie miejsca są dziś chętnie odwiedzane przez pielgrzymów i turystów. Kostomłoty i Kodeń to cenione ośrodki rekolekcyjne, w których odbywają się spotkania ekumeniczne. Sami odczuliśmy gościnność i otwartość osób tam mieszkających – parafianki, która opowiedziała nam historię Unitów oraz księdza – zakonnika, który specjalnie dla nas przybliżył dawne czasy Sanktuarium w Kodniu.

Zdaję sobie sprawę, że dla wielu z Was to wyprawa na drugi kraniec Polski.
Dla nas było to ponad 160 kilometrów…

Serdecznie jednak zachęcam do odwiedzenia tych miejscowości.
Czerwiec (24-25.06 Dzień Świętego Onufrego) i połowa września (Kostomłoty – pierwsza niedziela po 08.09) to czas świąt, więc jeśli lubicie zwiedzać, ale jednocześnie należycie do osób lubiących gwar i dźwięki przenikających się kultur, wybierzcie właśnie ten termin. Jeśli jednak zależy Wam na indywidualnym, „cichym” poznawaniu historii – warto wcześniej zadzwonić i umówić się na spotkanie w mniejszym gronie.

Możecie również wybrać się w podróż rowerem.
Kostomłoty, Kodeń i Jabłeczna leżą bowiem na Szlaku Nadbużańskim.

Mam nadzieję, że zachęciłam Was do tej kilkugodzinnej wyprawy.
Już niedługo zaproponuję kolejną z cyklu Magia Polski.
Tym razem będą to Sianożęty i okolice Ustronia Morskiego, gdzie podobno można obejrzeć najpiękniejsze zachody słońca… Te, niedaleko dzisiejszej trasy, też są piękne.

Wiadomości historyczne na temat odwiedzanych przeze mnie miejsc uzupełnione zostały dzięki informacjom ze stron internetowych Parafii w Kostomłotach, Sanktuarium Matki Bożej Kodeńskiej oraz Klasztorze w Jabłecznej.  

Zapisz

Zapisz

Zapisz